Veelgestelde vragen

Asbest is op grote schaal in Nederland toegepast. Door zijn bijzondere eigenschappen is asbest verwerkt in tal van producten. Asbest bestaat uit zeer kleine vezels, die gevaarlijk zijn als deze vrij in de lucht komen en worden ingeademd, omdat ze dan kanker kunnen veroorzaken. Vooral tijdens het bewerken zijn de risico’s van asbest groot, omdat daarbij vaak veel vezels vrijkomen. Daarom heeft de overheid het gebruik van nieuw asbest per 1 juli 1993 verboden. In veel woningen, gebouwen en objecten, zoals treinen, schepen, en industriële installaties, komen nog asbesthoudende producten voor. Ook voor sloop en onderhoud van deze producten heeft de overheid regels opgesteld. Die gelden voor werkgevers en werknemers. Maar ook particulieren, boeren, gemeenten, transporteurs, huurders en verhuurders van gebouwen moeten zich aan bepaalde regels houden.

Asbest is een verzamelnaam voor een aantal in de natuur voorkomende mineralen, die zijn opgebouwd uit fijne vezels. Asbest wordt gewonnen in open groeven. In het algemeen is asbest goed bestand tegen zuren, logen en hoge temperaturen. Daarnaast is asbest zeer slijtvast, brandwerend, isolerend en vrij goedkoop. Daarom is asbest in zijn verschillende vormen op grote schaal toegepast. De meest toegepaste soorten zijn witte asbest (chrysotiel), blauwe asbest (crocidoliet) en bruine asbest (amosiet). Bekijk voor uitgebreide informatie de pagina “Wat is asbest?”.

Vanwege zijn bijzondere eigenschappen is asbest gebruikt in tal van producten. Er zijn 3000 producten bekend die asbest bevatten. Asbesthoudende producten werden toegepast op plaatsen waar de eigenschappen van asbest optimaal konden worden benut. Dus bijvoorbeeld als afdichting in de procesindustrie, in remvoeringen en koppelingen, als wapening in asbestcementproducten en in brandwerende producten. In een deel van de Nederlandse woningen en gebouwen is asbest in een bepaalde vorm aanwezig. In bijvoorbeeld bouwmaterialen, wand en plafondbeplating, vloerbedekking en vloerzijl, rioolleidingen etc. kan asbest zijn verwerkt. En soms in oudere huishoudelijke apparaten die warmte ontwikkelen, zoals haardrogers en strijkijzers. In de agrarische sector is asbest veel toegepast, bijvoorbeeld in golfplaten als dakbedekking van stallen en schuren.

In welke vormen komen asbestproducten voor?”]Globaal zijn de verschillende asbestproducten in twee groepen te onderscheiden. De ene groep bestaat uit producten waarin het asbest in min of meer losse vorm voorkomt, zoals zachte isolatieplaten, filtermateriaal, asbestdoek, asbestkoord, asbestkarton (onder sommige soorten vloerzeil), pakkingen, brandwerende kleding en spuitasbest als isolatie. Deze mogen sinds 1983 niet meer in de handel worden gebracht. De andere groep wordt gevormd door producten waarin het asbest hecht gebonden is aan andere stoffen (doorgaans aan cement of kunsthars). Voorbeelden hiervan zijn asbestcementen wandplaten en golfplaten, ventilatiekanalen, pakkingen, bloembakken, gas-, water- en rioleringsbuizen, koppelingsplaten en remvoeringen voor auto’s. Uitgezonderd sommige koppelingsplaten en remvoeringen mogen deze producten na 1 juli 1993 niet meer worden toegepast. Overigens hoeven niet alle hier genoemde producten per se asbest te bevatten.

Nee. Met ingang van 1 juli 1993 is het verboden asbest of asbesthoudende producten te bewerken, te verwerken of in voorraad te houden. Het opnieuw gebruiken van oude asbesthoudende producten is eveneens verboden. Het verbod is opgenomen in het Asbestbesluit Arbeidsomstandighedenwet en heeft vooral betekenis voor situaties tijdens het werk. In dit Asbestbesluit is geregeld in welke bijzondere gevallen asbest nog wel mag worden gebruikt. Dat mag alleen als het niet mogelijk is om andere materialen toe te passen. Daarvoor is een ontheffing van de Inspectiedienst SZW nodig.

De overheid probeert al tientallen jaren de risico’s van de blootstelling aan asbest zo veel mogelijk te beperken. Zo waarschuwde de Inspectiedienst SZW vanaf de jaren dertig al voor de gevaren van asbest. In 1978 werd het verspuiten van asbest en het gebruik van blauwe asbest verboden. Sinds 1983 mogen uitsluitend de zogenaamde hechtgebonden asbestproducten in de handel worden gebracht. Voor het werken met asbest werden in 1988 door de Inspectiedienst SZW nog strengere regels ingevoerd. Maar vastgesteld is dat zelfs met al deze maatregelen de risico’s van blootstelling onvoldoende kunnen worden beheerst. Ook omdat nu goede vervangingsmiddelen beschikbaar zijn, heeft de overheid besloten het gebruik van nieuw asbest nu geheel te verbieden. Daarmee komt nog geen einde aan (beroepsmatige) blootstelling aan asbest, omdat de sloop van asbest en noodzakelijke reparaties aan asbesthoudende materialen nog vele jaren zullen moeten worden uitgevoerd.

Deze vraag is niet met een enkel antwoord te beantwoorden. Inmiddels is voor nagenoeg iedere toepassing een alternatief beschikbaar. De keuze voor een alternatief wordt echter goeddeels bepaald door het doel van de toepassing. Bij het kiezen uit andere materialen moet u ervoor zorgen dat deze minder schadelijk zijn dan asbest. In veel gevallen is het niet per se nodig om een materiaal te kiezen dat vezels bevat. Door de Stichting Arbouw is een boekje samengesteld dat aangeeft welke asbestvrije materialen in de bouwnijverheid kunnen worden toegepast. Bij andere toepassingen kunt u zich laten adviseren door uw leverancier.

Asbest heeft een vezelachtige structuur. Het bijzondere daaraan is dat de bundels van vezels makkelijk in de lengte kunnen splijten tot steeds dunnere, naaldvormige vezels. Deze microscopisch kleine vezels kunnen bij inademing tot diep in de longen doordringen. De vezels kunnen ongemerkt in de longen terechtkomen, omdat ze onzichtbaar en reukloos zijn. Het gevaar van asbest schuilt dus in het inademen van de vezels. Het doordringen van asbestvezels in de longen kan ernstige ziekten veroorzaken, zoals asbestose (verstijving van het longweefsel) en longkanker. Mesothelioom, een zeldzame vorm van kanker van het long- of buikvlies is bijna altijd door asbest veroorzaakt. De door asbest veroorzaakte kanker is ongeneeslijk. Tussen het inademen van asbestvezels en het moment waarop de ziekten zich voor- doet kan overigens een jarenlange periode liggen.

Zijn alle soorten asbest kankerverwekkend?”]Ja. Alle soorten asbest kunnen bij de mens kanker veroorzaken. Wel is het zo dat de verschillende soorten asbest verschillende soorten kanker kunnen veroorzaken. Voor het uiteindelijke risico is dit echter niet van wezenlijk belang.

Omdat in gewone buitenlucht ook asbestvezels aanwezig zijn, ademt iedereen kleine hoeveelheden asbest in. In buitenlucht zit echter zo weinig asbest dat het risico op kanker te verwaarlozen is. Dat geldt ook voor de lucht in gebouwen waarin onbeschadigde asbestcementproducten aanwezig zijn. Het risico wordt groter naarmate er meer vezels worden ingeademd, bijvoorbeeld door het bewerken (boren, zagen, schuren) of beschadigen van asbesthoudend materiaal. Daarom is het belangrijk dat u het inademen van asbest zoveel mogelijk voorkomt. Bij het bewerken van asbesthoudend materiaal houdt een eenvoudig stofkapje de gevaarlijke asbestvezels niet tegen. Alleen speciale filters, zoals die gebruikt worden door deskundige bedrijven bieden voldoende bescherming.

Nee. Het slikken van vezels, bijvoorbeeld uit drinkwater, vormt naar de huidige inzichten van de wetenschap geen bijzonder risico. Evenmin als het met de huid aanraken van asbesthoudende producten. Het gevaar schuilt in het inademen.

Als u in het verleden regelmatig met asbest in aanraking bent geweest, bijvoorbeeld door uw werk, bestaat de kans dat u als gevolg van de vroegere blootstelling alsnog gezondheidsklachten krijgt. Hoe groot die kans is, is onmogelijk te zeggen. Bij eenmalige blootstelling aan asbest is het risico aanzienlijk kleiner dan bij regelmatige blootstelling. Als u denkt dat uw gezondheidsklachten in verband staan met de vroegere blootstelling aan asbest, doet u er verstandig aan dit aan uw bedrijfs- of huisarts te melden.

Neem nooit overhaaste beslissingen als u asbest aantreft in een gebouw of woning! Het onzorgvuldig verwijderen van asbest brengt meer risico’s met zich mee dan het laten zitten ervan. Trek dus niet in paniek het asbesthoudende zeil weg en sloop niet het dak van uw schuurtje. Eerst moet u (laten) beoordelen of er sprake is van een risico. Dat risico is het grootst als de vezels vrij in de lucht aanwezig zijn en kunnen worden ingeademd. Producten waarin de asbestvezels stevig zijn gebonden (bijvoorbeeld asbestcement) geven in het algemeen weinig vezels af, zolang het materiaal niet verweerd of beschadigd is. In die gevallen kan het beter zijn het materiaal niet weg te halen.

Aan de buitenkant van een product is vaak niet te zien of het asbest bevat. van belang is in ieder geval het volgende:

• Asbest in gespoten vorm als brandwerende bekleding op bijvoorbeeld staalconstructies is na 1978 niet meer toegepast.
• Het gebruik van asbesthoudende materialen in nieuwbouw is door de afspraken in verschillende CAO’s sedert 1991 sterk afgenomen.
• Producten waarin asbest in losse vorm voorkomt, mogen na 1983 niet meer worden verkocht.

Tot 1980 is in aantal woningen en gebouwen vinylvloerbedekking gelegd met asbestvilt als onderlaag. In die periode zijn ook asbestvinyltegels gelegd. Vloerzeil dat asbest bevat is enigszins aan de onderzijde te herkennen. Het heeft een lichtgrijze tot lichtbeige (soms lichtgroene) kleur en een niet-glimmend oppervlak dat een beetje doet denken aan grof papier of karton (zoals van een schoenendoos)

• Vloerbedekkingen van textiel (tapijt) en ondertapijt van vilt;
• Stijve, zeilachtige vloerbedekkingen met harde, ruwe onderzijde met daarin een grofmazig juteweefsel;
• Buigzaam zeil met dikke, bruine, harige onderzijde;
• Soepel zeil met een onderzijde van kunststof (plastic) of foam (schuim);
• Vinylzeil dat na 1983 te koop was;
• Vloerzeil van voor 1968.

Als u als particulier wilt weten of bepaald materiaal in uw huis, zoals vloerbedekking of plaatmateriaal asbest bevat kunt u een gespecialiseerd adviesbureau of een gespecialiseerd laboratorium inschakelen.

Het reinigen, bewerken en verven van platen is alleen toegestaan als u maatregelen neemt die voorkomen dat asbestvezels uit de (vaak verweerde) platen vrijkomen. Als werkgever of werknemer moet u zich daarbij houden aan het Asbestbesluit Arbeidsomstandighedenwet. Maar ook als particulier moet u voorzichtig zijn. Gezien de risico’s moet het schoonmaken van asbesthoudende platen op speciale manieren gebeuren. Gebruik daarbij zeker geen hogedrukspuit, staalborstel of schuurpapier want daarbij komen veel vezels uit het materiaal vrij. Overigens betekent het verven van asbestcementplaten, dat de levensduur wordt verlengd en dat dus het opruimprobleem wordt uitgesteld.

Nee. Het is niet verplicht asbest uit gebouwen of objecten te verwijderen. Of het aan te raden is asbest te verwijderen, hangt sterk van de situatie af. Vaak is het veiliger asbest te laten zitten, dan om het ondeskundig te verwijderen. Als het zich bevindt in een particulier woonhuis beslist de eigenaar/bewoner uiteindelijk of het wordt weggehaald of niet. Ook bij huurwoningen zal de eigenaar/verhuurder degene zijn die na overleg met de huurder bepaalt of het asbesthoudende materiaal wordt weggehaald of wordt behandeld. Voor het verwijderen van asbest uit gebouwen of installaties is maatgevend of de aanwezigheid van asbest risico’s voor de gezondheid meebrengt. In veel gevallen hoeft het asbest niet te worden weggehaald, zolang het niet bewerkt wordt, of beschadigd is.

Omdat het verwijderen of slopen van asbesthoudende gebouwen en objecten bijzondere risico’s met zich meebrengt, is het in veel gevallen verplicht dit door gespecialiseerde bedrijven te laten uitvoeren. Daar beschikt men over de kennis en middelen om dergelijke klussen op deskundige wijze uit te voeren.

In het Asbestverwijderingsbesluit is bepaald dat asbestsloopwerk uitsluitend mag worden uitgevoerd door deskundige verwijderingsbedrijven. Deze verwijderingsbedrijven zijn deskundig als zij in het bezit zijn van het SC-530 certificaat. Bekijk ons certificaat op de website van Ascert.

De hoge kosten van het laten verwijderen door een gespecialiseerd bedrijf worden veroorzaakt door:

• onderzoek dat moet plaatsvinden om er achter te komen waar asbest precies zit;
• beschermingsmiddelen voor de werknemers;
• zorgvuldige verwijdering, vaak onder belastende omstandigheden voor de werknemers;
• technieken die moeten worden toegepast om verontreiniging van het milieu met asbestvezels te voorkomen;
• kosten van verpakking en opslag van asbesthoudend afval;
• transport van asbesthoudend afval;
• stortkosten;
• opleidingskosten voor de werknemers;
• kosten voor het up to date houden van de administratie m.b.t. het SC-530 procescertificaat.

Niettemin komt het soms voor dat gespecialiseerde bedrijven te hoge bedragen rekenen voor de verwijdering van asbest. Het is daarom aan te raden offertes te vragen bij meer dan één asbestverwijderingsbedrijf.

In principe moet de eigenaar van het asbesthoudend materiaal de kosten van het verwijderen betalen. Voor het weghalen van vloerbedekking uit huurhuizen bestaat geen financiële regeling. Of de huurder of de verhuurder de kosten betaalt, hangt sterk af van de situatie. De overheid verstekt geen subsidie op het verwijderen van asbesthoudend materiaal. Soms is het mogelijk een beroep te doen op een gemeentelijke bijstandsregeling, als de financiële positie van de particulier hier aanleiding toe geeft.

Als u ergens illegaal asbest aantreft, kunt u het beste de gemeente of de plaatselijke politie waarschuwen. Als de dader bekend is, kan deze gesommeerd worden het afval door een gespecialiseerd bedrijf te laten opruimen. Bij het opruimen moet worden voldaan aan de wettelijke voorschriften. De kosten kunnen worden verhaald op de dader. Als de dader onbekend is of niet reageert, geeft de gemeente zelf de opdracht tot het opruimen van het afval.

Als asbest illegaal en zonder voorzorgsmaatregelen is gesloopt, bestaat een grote kans dat de betreffende ruimte of het terrein verontreinigd is met asbestvezels. Verlaat de plaats zo spoedig mogelijk. Ga in elk geval niet stofzuigen, want daardoor worden de asbestvezels alleen maar verder verspreid over de ruimte. Als de sloop in een werkruimte heeft plaatsgevonden schakel dan de Inspectiedienst SZW in. U kunt voor situaties buiten ook de Inspectiedienst voor de Milieuhygiëne inlichten. Probeer na te gaan wie de veroorzaker is en probeer de kosten te verhalen.

De opruim- en schoonmaakkosten bij incidenten als brand en storm waarbij asbest aanwezig is, kunnen zeer hoog zijn. Daardoor kan het zijn dat de dekking van de brand- of stormschadeverzekering te gering is. Het verdient aanbeveling de dekking van de verzekeraar te controleren en zo nodig te verhogen, als de mogelijkheid bestaat dat u met een lage dekking geconfronteerd wordt. Bij illegaal slopen of storten is de veroorzaker aansprakelijk voor de opruim- en schoonmaakkosten.

Als u als werknemer wordt geconfronteerd met de mogelijke aanwezigheid van asbest licht dan uw werkgever hierover in, en vraag hem de nodige maatregelen te treffen. Op grond van het Asbestbesluit Arbeidsomstandighedenwet is hij hiertoe verplicht. Als u twijfels hebt of de maatregelen die uw werkgever voorschrijft voldoende zijn, kunt u advies van de Inspectiedienst SZW of uw vakbond inwinnen.

Komt u als huurder of als eigenaar/bewoner in situaties waarin u de aanwezigheid van asbest vermoedt, verwijder dit dan in ieder geval niet overhaast uit uw (huur) woning. Het zelf verwijderen van asbest levert dikwijls meer risico’s op dan het laten zitten van het asbest. In veel gevallen kan het verstandig zijn het asbest te laten zitten tot renovatie of sloop. Bij iedere voorgenomen verwijdering van asbest uit bouwwerken dient een vergunning te worden aangevraagd bij de gemeente. De gemeente stelt voorschriften aan de verwijdering en afvoer van asbest. Neem als huurder in dergelijke gevallen contact op met uw huisbaas. Als u van mening bent dat uw huisbaas u geen bevredigend antwoord geeft op uw vragen, dan kunt u contact opnemen met een consumentenorganisatie.

Voor meer informatie over hoe een asbestverwijderingstraject doorlopen wordt verwijzen wij u naar de pagina Asbestverwijdering.

Neem vrijblijvend contact op met Asbest Service Nederland Dit kunt u doen door het contactformulier in te vullen. Voor meer informatie verwijzen wij u naar onze contactpagina.